مشاوره حقوقی الزام به رفع مزاحمت

مبنای حقوقی دادخواست الزام به رفع مزاحمت

در دعوای رفع مزاحمت از ملک، متصرف ملک، درخواست جلوگیری از مزاحمت شخصی را مطرح کند، بدون این که ملک را از تصرف متصرف خارج کرده باشد، نسبت به تصرفات او مزاحم ایجاد کرده است و اجازه ی بهره برداری مناسب متصرف را از ملک نمی دهد.

به عنوان مثال: ممکن است شخصی با تخلیه نخاله و زباله در ورودی ملک دیگری، امکان ورود سهل و بدون زحمت مالک و یا متصرف را از وی سلب کند.

ما در این مشاوره سعی بر آن داریم تا تمام آنچه که در رابطه با الزام به رفع مزاحمت حائز اهمیت است را ارائه دهیم.

در دعوای مزاحمت باید ارکان زیر موجود باشد

۱- تصرف سابق خواهان بدون مزاحمت.

٢- مزاحمت فعلی خوانده بدون رضایت خواهان.

٣- غیر قانونی بودن مزاحمت خوانده

طرفین دعوی الزام به رفع مزاحمت

خواهان دعوی الزام به رفع مزاحمت کسی است که نسبت به تصرفات او مزاحمت شده است. مزاحم ملک نیز خوانده ی دعوی است.

مرجع صالح برای رسیدگی به الزام به رفع مزاحمت

دعاوی مربوط به املاک و حقوق راجع به آنها باید در دادگاه محل وقوع ملک طرح شود.

نحوه ی اجرای رأی الزام به رفع مزاحمت

در دعوای الزام به رفع مزاحمت، بلافاصله پس از صدور رأی و قبل از قطعیت، رأی اجرا می شود و تجدید نظر خواهی محكوم عليه، تأثیری در اجرای رأی ندارد.

از آن جا که خواهان، بازگرداندن تصرف خود را از دادگاه نمی خواهد، تصرف دادن ملک، موضوع خارج است.

برخی نکات کلیدی مرتبط با دعوی الزام به رفع مزاحمت

۱) در دعوای رفع مزاحمت، محکمه صرفأ تصرف خواهان را باید احراز کند و نیازی نیست به موضوع مالکیت رسیدگی کند.

۲) در دعوای رفع مزاحمت بر خلاف دعوای تصرف عدوانی، خواهان بازگرداندن تصرف خود را از دادگاه نمی خواهد؛ بلکه فقط نسبت به مزاحمت طرف مقابل، معترض است.

۳) در دعوی ممانعت از حق، شخص، مانع استفاده از حق گردیده است. در حالی که در دعوی مزاحمت، شخص در استفاده ی متصرف ایجاد مزاحمت کرده و امکان انتفاع کامل متصرف را از او را سلب کرده است، بدون این که مانع استفاده ی متصرف باشد.

۴) مزاحمت نسبت به ملک، ممکن است، واجد وصف کیفری نیز باشد.

مستندات قانونی الزام به رفع مزاحمت

 ماده ی ۱۳۲ قانون مدنی

کسی نمی تواند در ملک خود تصرفی کند که مستلزم تضرر همسایه شود. مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا رفع ضرر از خود باشد.

ماده ی ۱۳۳ قانون مدنی

کسی نمی تواند از دیوار خانه ی خود به خانه ی همسایه در باز کند. اگر چه دیوار، ملک مختصي او باشد.

لیکن می تواند از دیوار مختصي خود، روزنه یا شبکه باز کند و همسایه حق منع او را ندارد؛ ولی همسایه هم می تواند، جلوی روزنه و شبکه، دیوار بکشد یا پرده بیاویزد که مانع رویت شود.

ماده ی ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی

دعوای مزاحمت عبارت است از:

دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول، درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که نسبت به متصرفات او مزاحم است، بدون این که مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.

ماده ی ۱۶۱ آیین دادرسی مدنی

در دعاوی تصرف عدوانی و ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت کند که موضوع دعوا حسب مورد، قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده ی او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله ی قانونی از تصرف وی خارج شده است.

ماده ی ۱۶۲ آیین دادرسی مدنی

در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق، ابراز سند مالکیت دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق میباشد.

مگر آن که طرف دیگر، سبق تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگر ثابت کند

ماده ی ۱۶۶ آیین دادرسی مدنی

هرگاه تصرف عدوانی مال غیر منقول و یا مزاحمت یا ممانعت از حق در مریی و منظر ضابطین دادگستری باشد، ضابطین مذکور مکلفند به موضوع شکایت خواهان رسیدگی و با حفظ وضع موجود از انجام اقدامات بعدی خوانده، جلوگیری کنند و جریان را به مراجع قضایی اطلاع داده و برابر نظر مراجع یاد شده، اقدام کنند.

تبصره – چنان چه به علت یکی از اقدامات مذکور در این ماده، احتمال وقوع نزاع و تحقق جرمی داده شود، ضابطین باید فورا از وقوع هرگونه درگیری و وقوع جرم در حدود وظایف خود جلوگیری کنند.

ماده ی ۱۶۷ آیین دادرسی مدنی

در صورتی که دو یا چند نفر مال غیر منقولی را به طور مشترک در تصرف داشته یا استفاده می کرده اند و بعضی از آنان مانع تصرف یا استفاده و یا مزاحم استفاده ی بعضی دیگر شوند، حسب مورد در حكم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق، محسوب و مشمول مقررات این فصل خواهد بود.

ماده ی ۱۶۸ آیین دادرسی مدنی

دعاوی مربوط به قطع انشعاب تلفن، گاز، برق و وسایل تهویه و نقاله (از قبیل بالابر و پله برقی و امثال آنها) که مورد استفاده در اموال غیرمنقول است، مشمول مقررات این فصل می باشد.

مگر این که اقدامات بالا از طرف مؤسسات مربوط، چه دولتی یا خصوصی با مجوز قانونی یا مستند به قرارداد ، صورت گرفته باشد.

ماده ی ۱۶۹ آیین دادرسی مدنی

هرگاه شخص ثالثی در موضوع رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق در حدود مقررات یاد شده، خود را ذی نفع بداند، تا وقتی که رسیدگی خاتمه نیافته، چه در مرحله ی بدوی یا تجدیدنظر باشد، می تواند وارد دعوا شود.

مرجع مربوط به این امر، رسیدگی کرده و حکم مقتضی صادر خواهد کرد.

ماده ی ۱۷۰ آیین دادرسی مدنی

مستأجر، مباشر، خادم، کارگر و به طور کلی اشخاصی که ملکی را از طرف دیگری متصرف می باشند، می توانند به قایم مقامی مالک، برابر مقررات بالا شکایت کنند.

ماده ی ۱۷۲ آیین دادرسی مدنی

اگر در جریان رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق، سند ابرازی یکی از طرفین با رعایت مفاد ماده ی ۱۲۹۲ قانون مدنی، مورد تردید یا انکار یا جعل قرار گیرد، چه تعیین جاعل شده یا نشده باشد، چنان چه سند یاد شده مؤثر در دعوا باشد و نتوان از طریق دیگری حقیقت را احراز کرد، مرجع رسیدگی کننده به اصالت سند نیز رسیدگی خواهد کرد.

ماده ی ۱۷۳ آیین دادرسی مدنی

به دعاوی تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق که یک طرف آن وزارتخانه یا مؤسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت باشد نیز برابر مقررات این قانون، رسیدگی خواهد شد.

ماده ی ۱۷۴ آیین دادرسی مدنی

دادگاه در صورتی رأی به نفع خواهان میدهد که به طور مقتضی احراز کند، خوانده، ملک متصرفی خواهان را عدوانا تصرف و یا مزاحمت یا ممانعت از حق استفاده ی خواهان کرده است.

چنان چه قبل از صدور رأی، خواهان تقاضای صدور دستور موقت کند و دادگاه دلایل وی را موجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یا غرس اشجار یا کشت و زرع یا از بین بردن آثار موجود و یا جلوگیری از ادامه ی مزاحمت و یا ممانعت از حق را در ملک مورد دعوا صادرخواهد کرد.

این دستور با صدور رأی به رد دعوا مرتفع می شود. مگر این که مرجع تجدید نظر، دستور مجددی در این خصوص صادر کند.

ماده ی ۱۷۵ آیین دادرسی مدنی

در صورتی که رأی صادره، مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق باشد، بلافاصله به دستور مرجع صادر کننده، توسط اجرای دادگاه یا ضابطين دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدید نظر، مانع اجرا نمی باشد.

در صورت فسخ رأی در مرحله ی تجدید نظر، اقدامات اجرایی به دستور دادگاه اجراکننده ی حکم به حالت قبل از اجرا اعاده میشود و در صورتی که محکوم به، عین معین بوده و استرداد آن ممکن نباشد، مثل یا قیمت آن وصول و تأدیه خواهد شد.

ماده ی ۱۷۶ آیین دادرسی مدنی

اشخاصی که پس از اجرای حکم، رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق، دوباره مورد حکم را تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق بکنند و یا دیگران را به تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق مورد حكم وادار کنند، به مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.

ماده ی ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

هر کس به وسیله ی صحنه سازی از قبیل پی کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به تهیه ی آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگلها و مراتع ملی شده، کوهستانها، باغ ها، قلمستانها، منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی و پارک های ملی، تأسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداریها یا اوقاف و هم چنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام المنفعه اختصاص یافته است، یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت کند یا بدون اجازه ی سازمان حفاظت محیط زیست با مراجع ذی صلاح دیگر، مبادرت به عملیاتی کند که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی شود، یا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور کند، به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.

دادگاه موظف است، حسب مورد، رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده ی وضع به حال سابق کند.

تبصره ی ۱: رسیدگی به جرایم فوق الذکر، خارج از نوبت به عمل می آید و مقام قضایی با تنظیم صورت مجلس، دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی، خواهد داد.

تبصره ی ۲: در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قراین قوی بر ارتکاب جرم، موجود باشد، قرار بازداشت صادر خواهد شد و مدعی می تواند، تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بکند.

رویه و نظریات قضایی الزام به رفع مزاحمت

 رأی شعبه ی ششم دیوان عالی کشور به شماره ی ۱۰۲۲ – ۱۳۲۷/ ۶ / ۱۷

اگر کسی مدعی شود که دیوار جديد الاحداث طرف، طوری ساخته شده که آبچه ی آن بر متصرفات او مزاحمت دارد، عنوان دعوی با ماده ی ۳۲۵ ق. آ. د. م سابقا (مزاحمت)، منطبق است.

 رأی شماره ی ۱۶۰۶ مورخ ۱۳۲۷/ ۱۰ / ۱۳ شعبه ی ۸ دیوان عالی کشور

عنوان و مفهوم رفع مزاحمت، منافی و مباین با تصرف عدوانی نیست؛ بلکه تصرف عدوانی اخص از رفع مزاحمت است. بنابراین ذکر رفع مزاحمت در دعوی رفع تصرف عدوانی، مخل به صحت دعوی نیست.

رأی شماره ی ۳۴۳۲ سال ۱۳۱۹ شعبه ی ۴ دیوان عالی کشور

در مورد دعوی رفع مزاحمت، محکمه نباید به دعوى مالكيت رسیدگی کند. ولو این که رسیدگی به دعوی رفع مزاحمت، موقوف به رسیدگی به اساس مالکیت باشد؛ بلکه رسیدگی به این موضوع، محتاج به دادخواست جداگانه است.

رأی شماره ی ۲۸ مورخ ۹۱ / ۱۰ / ۳۰ شعبه ی ۵۲ دادگاه تجدید نظر استان تهران

دعوای رفع تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق به طور همزمان به این علت که هر یک از دعاوی مطروحه ی فوق، دارای آثار متفاوت می باشند، قابل استماع نیست.

رأی شماره ی ۹۳۰۹۹۷۲۲۱۸۲۰۰۲۰۸ مورخ ۹۳ / ۴ /۱ شعبه ی ۲ دادگاه عمومی حقوقی لواسانات

خواهان، دعوای الزام به رفع مزاحمت و مسدود کردن پنجره و بالکن مشرف بر ملک به دلیل تخلف ساختمانی غیر مجاز از خوانده را خواستار شده است که مطابق ماده ی ۱۳۳ قانون مدنی و نظریات اداره ی حقوقی، خواهان می تواند به نصب دیوار با پرده در مقابل پنجره یا بالکن خوانده، اقدام کند و از سویی دیگر حسب نظریه ی کارشناس استنادی خواهان، فاصله ی ساختمان خوانده با ملک خواهان بیش از سه متر می باشد و اصولا مزاحمت تلقی نمی شود و ساختمان نیز دارای پروانه ی ساخت بوده و ارتفاع مجاز می باشد. بنابراین دعوای خواهان وارد نبوده و حکم به بطلان دعوی، صادر می شود.

 نظریه ی مشورتی شماره ی ۷/ ۳۰۳۹ مورخ ۱۳۹۳/ ۱۲ /۵ اداره ی کل حقوقی قوه قضاییه

چنان چه خوانده بدون تصرف در مال غیر منقول صرفا از استفاده ی مالک از ملک و ممانعت به عمل آورده، مثلا راه عبور مالک را مسدود کرده باشد، در این صورت این فرض، مصداقی از دعوای مزاحمت، موضوع ماده ی ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی می باشد و در هر صورت فرض طرح شده از شمول ممانعت از حق موضوع ماده ی ۱۵۹ قانون یاد شده، خارج است.

نظریه ی مشورتی شماره ی ۷/ ۲۲۴۲ مورخ ۸۳/ ۴ / ۱

اداره ی حقوقی قوه قضاییه در دعاوی تصرف، چون بحث مالکیت مطرح نمی شود و اصولا با صدور حکم رفع تصرف عدوانی و ممانعت از حق و مزاحمت، تنها تصرفات سابق خواهان تأیید میشود و بحث مالکیت وجود ندارد، لذا چنین دعاوی غیر مالی حکمی محسوب می شوند.

نظریه ی مشورتی کمیسیون آیین دادرسی مدنی اداره ی حقوقی وزرات دادگستری ( مجله ی هفته ی دادگستری شماره ی ۱۵۲)

اگر رفع مزاحمت جز با تخریب دیواری که موجب مزاحمت است، ممکن نباشد، تخریب آن الزامی است.

---

خدمات مشاوره حقوقی توسط مجموعه پاد با بهترین کیفیت قابل انجام می باشد برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره حقوقی تلفنی با شماره تلفن 26116691 تماس حاصل فرمایید.